Saraybosna Savaşı'nın Bilinmeyenleri

Ortak yaşam ülküsünden vazgeçmeyen, Sırp/Hırvat milliyetçiliğine teslim olmayan ve kendilerini halen Yugoslav olarak tanımlayan binlerce Sırp ve Hırvat da şehri terk etmeyerek yoğun top atışlarının ve keskin nişancıların hedefinde yer almaya devam etti kuşatma boyunca.

Gıda ve ilaç bulunamayan, yağmur sularının içilmek ve ağaç köklerinin yenilmek zorunda kalındığı o dönem yaşanan zulmü dünyaya duyurmak için çırpınan; annesi Sırp, babası Hırvat olan, doğma-büyüme Saraybosnalı Mladen Vojicic de bunlardan biriydi.

Gıda ve ilaç bulunamayan, yağmur sularının içilmek ve ağaç köklerinin yenilmek zorunda kalındığı o dönem yaşanan zulmü dünyaya duyurmak için çırpınan; annesi Sırp, babası Hırvat olan, doğma-büyüme Saraybosnalı Mladen Vojicic de bunlardan biriydi.

Daha önce Bijelo Dugme grubunun solisti olan Vojicic, son olarak Tifa grubunu kurmuş ve grubun ismini lakap olarak kullanmaya başlamıştı. Saraybosna’da demiryolu emekçilerinin yaşadığı Grbavica semtinden olduğu için semtin takımı Zeljeznicar taraftarıydı.

TIFA - Sarajevo inshallah

1994 Yılında, bombardıman altında bulunan Saraybosna’da, sığınak olarak kullanılan bir bodrum katında tüm dünyaya haykırdı yaşanan vahşeti seslendirdiği bu şarkıyla Vojicic. Kendisine eşlik eden vokalistlerin önemli bir kısmı da Sırp’tı bu arada.

Stüdyo olarak kullandıkları sığınağın duvarlarında, yıllardır süren vahşet karşısında suskun kalan dünyayı iğneleyen ironik afişler yer almaktaydı. Seslendirdiği şarkının sözleri de bu afişlerden farksızdı.Ülkede petrol bulunmadığı için Kuveyt kadar şanslı olmadıklarını söylüyor, yıllardır devam eden vahşete hala inanamadığını haykırıyor, dünyanın olup biteni seyretmesinden şikayet ediyor, yeni dünya düzeninin nerede olduğunu sorguluyor, sniper ile zevk için bir çocuğu öldüren generale “yaptığınla gurur duyuyor musun?”, “bunun için mi eğitildin?” diye hesap soruyor ve son olarak kendisi müslüman olmamasına rağmen gelecek güzel günler için “İnşallah Sarajevo” sözleriyle şarkıyı bitiriyordu Vojicic.Vojicic’in mavi-beyaz Zeljeznicar şapkasıyla, Saraybosna’da bir sığınakta çektiği bu klibin orijinal kaydı, 1995 yılında tüm televizyon istasyonlarının bulunduğu binanın Sırp topçusu tarafından vurulması sonucu yok edildi.

Bu nedenle elde olan tek video, o dönem Hırvatistan’da mülteci olan bir Bosnalının aldığı bu amatör kayıt. Kaydın kalitesi düşük ve ses/görüntü senkronizasyonu kötü ancak o dönem yaşanan travmayı yansıtması ve Vojicic’e saygı duyulması için çok önemli bir argüman.

Vojicic ve önemli kısmı Sırp olan arkadaşları Saraybosna’da bir sığınakta, böylesi zor koşullarda, canlarını ortaya koyarak vahşeti dünyaya duyurmaya çalışırken, farklı pozisyonda olan Sırpların varlığı da inkar edilemez elbette.Savaş suçlusu Milosevic, Karadzic ve Maldic troykasının ardından hem Bosna’da, hem de Sırbistan’da onların çizdiği yoldan ilerleyen dava arkadaşlarını unutamayız.

Savaş suçlusu Karadzic’in halefi olarak Bosnalı Sırpların liderliğine soyunan ve Milosevic’in 2000’lerde Bosna’daki sağ kolu olarak bilinen Milorad Dodik bunlardan birisi örneğin. Boşnaklara Türk ismiyle hitap eden ve tüm Türklerin orta Asya steplerine dönmesi gerektiğini savunan, Bosna-Hersek isimli ülkeyi tanımadığını, futbol milli takımını da ancak Türkiye’ye karşı destekleyeceğini söyleyen, radikal bir Sırp milliyetçisiydi Dodik. Zaman geçti, kuşatma sona erdi, Dayton imzalandı ve Dodik BH’nin devlet başkanı oldu. Ve biz Mladen Vojicic gibi onbinlerce Sırp’ın farkında bile olmadan, hatta belki etnik kimliklerinden dolayı kendilerine nefret kusarken kahramları unuttuk.